بيماری PTSD چيست

حتماً برای همه ما پیش آمده که لحظات سخت و چالش‌برانگیزی را تجربه کرده‌ایم، لحظاتی که به‌نوعی ذهنمان را درگیر کرده‌اند. اما آیا این تجربه‌ها می‌توانند به چیزی فراتر از خاطرات معمولی تبدیل شوند؟ بله، گاهی اوقات این تجربه‌ها می‌توانند تبدیل به یک بيماری به نام PTSD (اختلال استرس پس از سانحه) شوند. اما بيماری PTSD چيست؟ چه چیزهایی باید درباره آن بدانیم؟ اگر شما هم درگیر این سؤال‌ها هستید، در این مقاله می‌خواهیم به‌طور کامل به بررسی بيماری PTSD (اختلال استرس پس از سانحه) و تمامی جنبه‌های آن بپردازیم.

همچنین در صورت داشتن هرنوع از انواع استرس، می‌توانید با روانشناسِ من برای درمان استرس خود تماس بگیرید.

بيماری PTSD چيست؟

PTSD  که مخفف عبارت Post-Traumatic Stress Disorder به معنای اختلال استرس پس از سانحه است، یک وضعیت روانی است که پس از تجربه یا مشاهده یک حادثه تروماتیک یا آسیب‌زا به وجود می‌آید. این وضعیت ممکن است به دلیل حوادثی نظیر جنگ، زلزله، تصادف رانندگی، یا حتی یک تجربه تلخ و ناگوار شخصی مانند سوءاستفاده‌های جنسی، جسمی یا عاطفی شکل بگیرد.

ویژگی‌های اصلی  PTSD (اختلال استرس پس از سانحه)

• بازگشت مجدد خاطرات: فرد مبتلا به PTSD یا اختلال استرس پس از سانحه ممکن است بارها و بارها خاطرات حادثه تروماتیک را تجربه کند که این تجربه‌ها می‌تواند با جزئیات و حتی حس‌های مرتبط همراه باشد.
• اجتناب از یادآوری حادثه: این افراد تمایل دارند از هر چیزی که یادآور حادثه تلخ است، اجتناب کنند. این ممکن است شامل مکان‌ها، افراد، یا فعالیت‌هایی باشد که به‌نوعی با حادثه مرتبط هستند.
• تغییرات در واکنش‌های عاطفی و جسمی: این تغییرات شامل مشکلات خواب، تحریک‌پذیری، یا حتی علائم فیزیکی مانند تپش قلب یا سردرد می‌شود.
• افکار منفی و تغییرات خلقی: افراد مبتلا به PTSD (اختلال استرس پس از سانحه) معمولاً با افکار منفی درباره خود یا جهان اطرافشان دست‌وپنجه نرم می‌کنند و ممکن است احساس بی‌ارزشی یا ناامیدی کنند.

چه کسانی در معرض PTSD هستند؟

تقریباً هر فردی که تجربه‌ای تلخ و ناگوار شدیدی داشته باشد، می‌تواند در معرض ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه قرار گیرد. اما برخی از عوامل خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند، از جمله:

• سابقه حوادث تروماتیک: افرادی که در گذشته تجربه‌های مشابه داشته‌اند، بیشتر در معرض خطر هستند.
• تجربه جنگ و درگیری: سربازان و افرادی که در مناطق جنگی زندگی می‌کنند، احتمال بیشتری برای ابتلا به PTSD  دارند.
• سوءاستفاده یا تعرض: تجربه‌های ناخوشایند مانند سوءاستفاده‌های جنسی یا جسمی، می‌تواند یکی از دلایل ابتلا به PTSD باشد.
• مشکلات روانی موجود: افرادی که دارای مشکلات روانی دیگری مانند افسردگی یا اضطراب هستند، بیشتر در معرض خطر PTSD قرار دارند.

علائم بيماری PTSD چيست؟

1- علائم عاطفی و روانی

علائم روانی PTSD ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، اما برخی از علائم مشترک شامل موارد زیر هستند:

1. افکار مزاحم و بازگشت خاطرات: افراد مبتلا به PTSD ممکن است به‌طور مکرر و ناگهانی خاطرات حادثه تلخ را تجربه کنند که معمولاً با احساسات قوی مانند ترس یا اضطراب همراه است.
2. کابوس‌های شبانه: این افراد ممکن است دچار کابوس‌های شبانه شوند که مشابه تجربه واقعی حادثه تلخ هستند.
3. اجتناب از فعالیت‌ها یا مکان‌ها: افراد مبتلا به PTSD ممکن است از مکان‌ها، افراد یا فعالیت‌هایی که به‌نوعی یادآور حادثه تلخ هستند، اجتناب کنند.
4. احساس بی‌ارزشی و ناامیدی: این افراد ممکن است احساس کنند که دیگر هیچ امیدی به بهبودی وجود ندارد و خود را بی‌ارزش بدانند.
5. اضطراب و تحریک‌پذیری: این علائم شامل نگرانی مداوم، تحریک‌پذیری یا حتی عصبانیت ناگهانی است.

2- علائم جسمی

علائم جسمی PTSD نیز می‌تواند به‌وضوح در فرد مشاهده شود، از جمله:

• تپش قلب: افراد ممکن است به‌طور مداوم دچار تپش قلب شوند.
• تعریق زیاد: تعریق زیاد به‌ویژه در مواقعی که فرد در موقعیت استرس‌زا قرار می‌گیرد.
• سردرد و درد عضلانی: افراد ممکن است دچار سردرد یا درد عضلانی مزمن شوند.
• اختلال در خواب: مشکل در خوابیدن یا بیدار شدن مکرر در طول شب.

رفتارهای مخرب

رفتارهای مخرب و خطرناک نیز می‌تواند بخشی از علائم PTSD (اختلال استرس پس از سانحه) باشد:

• مصرف مواد مخدر یا الکل: برخی از افراد ممکن است برای کاهش علائم خود به مصرف مواد مخدر یا الکل روی آورند.
• رفتارهای خودآسیبی: این رفتارها ممکن است شامل خودآسیبی یا حتی افکار خودکشی باشد.
• انزوا و گوشه‌گیری: فرد ممکن است به‌طور کلی از اجتماع دوری کند و ارتباطات اجتماعی را قطع کند.

تشخیص  PTSD

تشخیص PTSD معمولاً توسط یک روان‌شناس متخصص یا روان‌پزشک انجام می‌شود و شامل مراحل زیر است:

1. مصاحبه بالینی: متخصص به دقت درباره تاریخچه زندگی و تجربه‌های تروماتیک فرد صحبت می‌کند تا بفهمد آیا علائم PTSD وجود دارد یا خیر.
2. پرسشنامه‌های تخصصی: پرسشنامه‌هایی مانند پرسشنامه‌های سنجش PTSD در دسترس هستند که می‌توانند به تشخیص دقیق‌تر کمک کنند.
3. ارزیابی روان‌شناختی: این ارزیابی‌ها شامل تست‌های روان‌شناختی هستند که به شناسایی علائم و شدت آن‌ها کمک می‌کنند.

تفاوت PTSD (اختلال استرس پس از سانحه) با سایر اختلالات روانی

تفاوت اصلی PTSD با سایر اختلالات روانی در این است که PTSD به‌طور مستقیم با تجربه یک حادثه تروماتیک مرتبط است و علائم آن ممکن است بلافاصله پس از حادثه یا حتی ماه‌ها و سال‌ها بعد بروز کند. برخی از تفاوت‌های کلیدی عبارتند از:

• افکار مزاحم و فلش‌بک‌ها: در PTSD، فلش‌بک‌ها و افکار مزاحم به‌شدت برجسته هستند که ممکن است در سایر اختلالات روانی مشاهده نشود.
• اجتناب از یادآوری حادثه: افراد مبتلا به PTSD تمایل دارند از هر چیزی که یادآور حادثه است اجتناب کنند، در حالی که این ویژگی در اختلالات دیگر به‌وضوح دیده نمی‌شود.
• تغییرات در واکنش‌های فیزیکی: واکنش‌های فیزیکی مانند تپش قلب و تعریق در PTSD (اختلال استرس پس از سانحه) بسیار رایج است.

عوامل خطر و دلایل بيماری PTSD چيست؟

1- عوامل ژنتیکی و بیولوژیکی

عوامل ژنتیکی و بیولوژیکی می‌توانند نقش مهمی در بروز PTSD ایفا کنند. برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که:

• ژنتیک: وجود سابقه خانوادگی اختلالات روانی می‌تواند احتمال ابتلا به PTSD را افزایش دهد.
• نقش مغز: برخی از نواحی مغزی ممکن است در بروز PTSD نقش داشته باشند. برای مثال، آمیگدال و هیپوکامپ در پردازش و ذخیره خاطرات تروماتیک موثر هستند.
• هورمون‌ها: تغییرات هورمونی، به‌ویژه سطح کورتیزول، ممکن است به افزایش حساسیت به استرس منجر شود.

2- عوامل محیطی و روانی

عوامل محیطی و روانی نیز می‌توانند به افزایش خطر PTSD (اختلال استرس پس از سانحه) کمک کنند:

• حادثه تروماتیک: تجربه یک حادثه تروماتیک مانند جنگ، تجاوز یا بلایای طبیعی می‌تواند عامل اصلی PTSD باشد.
• عدم حمایت اجتماعی: نبود حمایت اجتماعی قوی می‌تواند خطر ابتلا به PTSD را افزایش دهد.
• استرس‌های مزمن: استرس‌های مزمن و مداوم مانند مشکلات مالی یا خانوادگی می‌تواند به شدت علائم PTSD را تشدید کند.

3- سایر عوامل خطر

• سوءاستفاده یا خشونت خانگی: افرادی که تجربه خشونت خانگی یا سوءاستفاده‌های مختلف را دارند، بیشتر در معرض PTSD هستند.
• پیشینه مشکلات روانی: داشتن سابقه مشکلات روانی می‌تواند احتمال ابتلا به PTSD را افزایش دهد.

درمان بيماری PTSD (اختلال استرس پس از سانحه) چيست؟

روش‌های درمانی رایج

درمان PTSD ممکن است شامل ترکیبی از روش‌های مختلف باشد که به‌طور اختصاصی برای هر فرد تنظیم می‌شود. در ادامه به برخی از روش‌های درمانی متداول اشاره خواهیم کرد:

1. درمان شناختی-رفتاری (CBT)
   • تکنیک‌های شناختی: این روش شامل تغییر افکار و باورهای غلط و منفی مرتبط با حادثه تروماتیک است. تمرکز بر روی تغییر الگوهای فکری ناسالم می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
   • تمرینات رفتاری: این تمرینات به فرد کمک می‌کنند تا به‌طور مستقیم با ترس‌های خود مواجه شود و یاد بگیرد که چگونه با آن‌ها کنار بیاید.
2. درمان مواجهه‌ای (Exposure Therapy)
   • مواجهه کنترل‌شده: در این روش، فرد به‌طور تدریجی و کنترل‌شده با موقعیت‌ها یا خاطرات تروماتیک مواجه می‌شود تا حساسیت خود را نسبت به آن‌ها کاهش دهد.
   • تصاویر ذهنی: استفاده از تصاویر ذهنی برای بازسازی حادثه و کمک به فرد برای مواجهه با احساسات ناشی از آن.
3. درمان‌های دارویی
   • داروهای ضدافسردگی: داروهایی مانند SSRI‌ها می‌توانند به کاهش علائم افسردگی و اضطراب مرتبط با PTSD کمک کنند.
   • داروهای ضداضطراب: برای کاهش علائم اضطراب و تنش‌های روحی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
4. درمان‌های جایگزین و مکمل
   • مراقبه و مدیتیشن: استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی و مدیتیشن می‌تواند به کاهش استرس و افزایش تمرکز ذهنی کمک کند.
   • یوگا و تمرینات بدنی: این تمرینات به بهبود وضعیت جسمانی و روانی کمک می‌کنند و ممکن است به کاهش علائم PTSD (اختلال استرس پس از سانحه) کمک کنند.

نقش حمایت اجتماعی

حمایت اجتماعی می‌تواند نقشی کلیدی در بهبودی افراد مبتلا به PTSD ایفا کند:

• خانواده و دوستان: حمایت و همدلی از سوی خانواده و دوستان می‌تواند به فرد کمک کند تا احساس تنهایی کمتری کند و راحت‌تر با چالش‌های روزمره کنار بیاید.
• گروه‌های حمایتی: گروه‌های حمایتی می‌توانند فرصتی برای افراد مبتلا به PTSD فراهم کنند تا تجربیات خود را با دیگران به اشتراک بگذارند و از همدیگر حمایت بگیرند.
• روان‌درمانگران و مشاوران: مشاوران و روان‌درمانگران می‌توانند به فرد کمک کنند تا با مسائل روانی و عاطفی خود کنار بیاید و راهکارهای موثری برای مدیریت علائم PTSD پیدا کند.

فرآیند بهبود

فرآیند بهبود از PTSD ممکن است زمان‌بر باشد و به‌طور کامل وابسته به وضعیت و نیازهای فرد باشد. اما با ترکیب مناسب درمان‌های مختلف، افراد مبتلا می‌توانند به بهبودی نسبی یا کامل دست یابند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.

پرسش‌های متداول درباره بيماری اختلال استرس پس از سانحه چيست؟

آیا PTSD تنها در سربازان جنگی رخ می‌دهد؟

نه، PTSD (اختلال استرس پس از سانحه) ممکن است در هر فردی که تجربه‌ای تروماتیک داشته باشد، رخ دهد. اگرچه سربازان جنگی به دلیل شرایط خاص خود در معرض خطر بیشتری قرار دارند، اما این بیماری محدود به آنان نیست.

آیا می‌توان بدون درمان از PTSD بهبود یافت؟

برخی افراد ممکن است با گذشت زمان به‌طور طبیعی بهبود یابند، اما برای بسیاری، درمان حرفه‌ای و حمایت اجتماعی ضروری است تا علائم کاهش یابد و فرد به زندگی عادی بازگردد.

چگونه می‌توانم به کسی که دچار PTSD است کمک کنم؟

بهترین راه کمک به یک فرد مبتلا به PTSD این است که به او گوش دهید، او را درک کنید و از او حمایت کنید. تشویق به دریافت کمک حرفه‌ای و ایجاد محیطی امن و آرام نیز می‌تواند مفید باشد.

آیا کودکان نیز ممکن است به PTSD دچار شوند؟

بله، کودکان نیز ممکن است به PTSD مبتلا شوند، به‌ویژه اگر تجربه‌های تلخ و ناگواری مانند خشونت خانگی، سوءاستفاده یا بلایای طبیعی را تجربه کرده باشند.

آیا می‌توان از بروز PTSD پیشگیری کرد؟

اگرچه جلوگیری کامل از بروز PTSD (اختلال استرس پس از سانحه) ممکن نیست، اما مدیریت استرس، ایجاد حمایت اجتماعی قوی و مشاوره روان‌شناسی بلافاصله پس از حوادث تروماتیک می‌تواند به کاهش خطر ابتلا کمک کند.

نتیجه‌گیری

PTSD یا بيماری PTSD چيست، یک اختلال پیچیده و چالش‌برانگیز است که می‌تواند بر زندگی افراد تاثیر عمیقی بگذارد. با این حال، شناخت صحیح و آگاهی از این بیماری، همراه با دریافت حمایت حرفه‌ای و اجتماعی، می‌تواند به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با PTSD (اختلال استرس پس از سانحه) دست‌وپنجه نرم می‌کنید، به خاطر داشته باشید که کمک و درمان در دسترس است و با تلاش و پشتکار، امکان بهبودی وجود دارد.